انکیلوز دندان یا دندان فک جوش

آیا تاکنون در مورد یک شرایط دندانی چیزی شنیده اید که باعث شود دندان های شیری به جای آنکه مثل همیشه و طبق انتظار لق شوند در استخوان مجاور فرو بروند؟ این شرایط نادر انکیلوز دندان نامیده می شود، که اگر درمان نشده باقی بماند می تواند منجر به بروز مشکلات بیشتری شود. با خواندن این مقاله یاد خواهید گرفت که اگر این شرایط خیلی زود تشخیص داده شود به راحتی می تواند درمان شود.

دندان فک جوش چیست؟

دندان فک جوش یا انکیلوز دندانی شرایطی است که در آن دندان الیاف لیگامان پریودنتال خود را از دست می دهد و منجر به جوش خوردن آن با استخوان فک می شود که مشخصه ویژه آن از دست رفتن الیاف پریودنتال لیگامان است که با بافت استخوانی جایگزین می شود. بنابراین، بافت مفصل مانندی که بین دندان و استخوان آلوئولار وجود دارد با توجه به جنبه های ساختاری و عملکردی آن از بین می روند.

دندان فک جوش یا انکیلوز

علل فک جوش شدن دندان ها

علل فک جوش شدن دندان ها هنوز هم کاملاً مشخص نیست و ممکن است علت ثانویه عوامل دیگری باشد. اختلالات ناشی از تغییرات در متابولیسم موضعی، تروما، و تحریکات شیمیایی یا جسمی نیز پیشنهاد شده اند. الیاف پریودنتال لیگامان مهم ترین ساختار در این زمینه است زیرا سدی است که از ایجاد پیوند بین بافت استخوان و بافت های ریشه مانند سمنتوم و عاج دندان پیشگیری می کند. از بین رفتن این سد به چند دلیل اتفاق می افتد؛ تروما و پیش زمینه ژنتیکی از جمله عواملی هستند که بیشتر گزارش شده اند. این عوامل در تعادل بین ریشه و استخوان آلوئولار تداخل ایجاد می کنند و منجر به جوش خوردن و جایگزینی ریشه با بخش تحلیل رفته می شود. برخی محققان بر این باور هستند که پیش زمینه ژنتیکی تأثیری قابل توجه دارد.

انکیلوز دندان به دو دسته تقسیم می شود، دندان فک جوش پس از پس از تروما، و انکیلوز ایدیوپاتیک با تحلیل رفتگی. اولی پس از آسیب وارد شدن به الیاف پریودنتال لیگامان اتفاق می افتد که آنقدر شدید است که از بازسازی مجدد این الیاف جلوگیری کند. هنوز علت انکیلوز ایدیوپاتیک با تحلیل واضح نیست. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دندان فرو رفته است یا در روند رویش به سر می برد و همیشه دو میلی متر اول کولار ریشه یا منطقه چند شاخگی دندان های دندان های مولر را شامل می شود، یعنی منطقه ای که فولیکول های دندان از گردن آناتومیکال دندان، منطقه ای با گستره حدود 2 میلی متر، مجزا می شوند. این مشاهدات حاکی از این هستند که منطقه جوش خورده در طول روند رویش و در اطراف لیگامان پریودنتال در حال رشد اتفاق می افتد، وقتی در طول دوره شکل گیری الیاف پریودنتال لیگامان یک سطح نادیده گرفته می شود، که اجازه می دهد استخوان آلوئولار مجاور فضا را پر کند.

تشخیص دندان فک جوش

همانطور که توسط انسیتوی ملی بهداشت (NIH) توضیح داده شده است، این شرایط زمانی اتفاق می افتد که دندان به استخوان مجاور جوش می خورد و به آهستگی و به تدریج شروع به فرو رفتن در بافت لثه مجاور می کند. به طور معمول، الیاف های کوچکی به نام الیاف پریودنتال لیگامان دندان را درون حفره خود نگه می دارند، اما با انکیلوز دندان این پیوند از بین می رود و دندان مستقیماً به استخوان مجاور متصل می شود. گرچه این شرایط می تواند هم برای دندان های شیری و هم دندان های دائمی اتفاق بیفتد، اما بیشتر در مواردی مشاهده می شوند که کودک نتواند دندان شیری خود را در زمان درست و مناسب از دست بدهد.

بر اساس گزارش مجله علوم دندانپزشکی و پزشکی سازمان بین المللی تحقیقات علمی (IOSR-JDMS)، تخمین شیوع انکیلوز از 3/1 تا 3/14 درصد از افراد است. این اختلال بین خواهر و برادرها بیشتری اتفاق می افتد و در زنان شایع تر است. انکیلوز دندان های شیری را 10 بار بیشتر از دندان های دائمی تحت تأثیر قرار می دهد. دندان مولر یک ساله در فک پایین دندانی است که بیشتر از همه دندان های دیگر تحت تأثیر قرار می گیرد. ممکن است فرد تنها یک دندان انکیلوز شده داشته باشد.

دندان فک جوش یا انکیلوز

مشکلاتی که در نتیجه انکیلوز دندان بروز پیدا می کنند

نخستین مشکلی که در اکثر موارد انکیلوز دندان بروز پیدا می کند این است که دندان هایی شیری که ثابت شده اند اجازه نمی دهند دندان دندان دائمی زیر خود بیرون بیایند. بر اساس NIH به مرور زمان، این شرایط منجر به بروز مشکلات دیگری برای سلامتی می شود مثلاً اگر دندان های عقب دهان با یکدیگر تماس نداشته باشند در جویدن مشکل بوجود می آید. علاوه بر این، ممکن است موجب از دست رفتن دندان های مجاور، حفره های دندانی، و بیماری پریودنتال شود.

تغییرات دائمی که در ساختارهای صورت بوجود می آیند، مانند جلو آمدگی فک، و کاهش ارتفاع بخش عقبی صورت، ممکن است به مرور زمان بروز پیدا کنند. IOSR-JDMS توضیح می دهد که مشکلات اضافی ممکن است بروز پیدا کنند. با فرو رفتن دندان انکیلوز شده ممکن است نوک دندان های مجاور شروع به منحرف شدن کنند. دندان های قوس دندانی روبرو نیز ممکن است بیش از حد بیرون بیایند و رویش آنها بیشتر از حد مورد انتظار ادامه داشته باشد.

چه زمانی متخصص دندانپزشک مداخله می کند؟

وقتی این شرایط پیشرفت می کند، ممکن است لازم باشد دیگر متخصصان دهان و دندان مداخله کنند. ارتودنتیست می تواند مسائل اسکلتی و مشکلات مربوط به بایت را حل کند. گاهی اوقات لازم است جراحی دهان و دندان برای اکسپوز و تغییر موقعیت دندان دائمی انجام شود. اگر دندان شیری انکیلوز شده زیر خود دندان دائمی ندارد، یا دندان انکیلوز شده دندان دائمی است، ممکن است لازم باشد ایمپلنت های دندانی کار گذاشته شوند.

تشخیص زود هنگام همیشه ابزاری فوق العاده برای محدود کردن مشکلات در آینده است. مراجعه به طور منظم برای انجام معاینات و چکاپ های دندانی و پاکسازی های دندانی، دندان ها را در سالم ترین وضعیت خود نگه می دارند. از آنجا که انکیلوز دندان ها گاهی اوقات می تواند در نتیجه تروما بروز پیدا کند، پرهیز از حوادث دندانی روشی دیگر برای پیشگیری است. محافظت از دندان ها با محافظ دندان در طول انجام هر گونه فعالیت ورزشی راهی ساده و مؤثر برای بی خطر و لذت بخش نگهداشتن ورزش است.

دندان فک جوش یا انکیلوز

تشخیص و درمان دندان فک جوش

اگر شک دارید که یک دندان در دهان شما یا کودکتان تحت تأثیر انکیلوز دندان قرار گرفته باشد، مهم است برای دریافت مراقبت های تخصصی دندانپزشکی مراجعه نمایید. در بسیاری از موارد فرد از داشتن این شرایط آگاه نیست تا زمانی که در طول معاینه دندانی روتین مشخص شود. مشکل دندان با معاینه چشمی و بصری قابل تشخیص است، و نتایج اغلب با تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس قابل تأیید هستند.

درمان انکیلوز دندان اغلب شامل کشیدن دندان انکیلوز شده است تا دندان دائمی زیر آن بتواند به درستی بیرون بیاید. فضا نگهدار ممکن است برای نگه داشتن فضا استفاده شود تا زمانی که دندان دائمی بیرون بیاید. گزینه های دیگر عبارتند از استفاده از مواد ترمیمی برای افزایش ارتفاع دندان.

دندان فک جوش یا انکیلوز

درمان انکیلوز دندان با کمک ارتودنسی

بالاتر قرار گرفتن دندان ها ممکن است بخشی از مال اکلوژن باشد و احتمالاً انکیلوز نیز جزء این دسته قرار می گیرد. با این حال، تشخیص بالینی و رادیوگرافیکی انکیلوز دشوار است و اغلب این مشکل تنها پس از آغاز درمان ارتودنسی و عدم جابجا شدن دندان تأیید می شود. بنابراین لازم است طرح درمان تغییر کند.

درمان دندان انکیلوز شده چالش برانگیز است، مخصوصاً در قسمت جلوی قوس دندانی فک بالا. یک گزینه برای دندان های دائمی انکیلوز شده لاکسیشنluxation  جراحی برای شکستن جوش خوردگی بین سمنتوم و استخوان است. با این حال، یک روند ترمیم که معمولاً منجر به بروز مجدد انکیلوز دندان می شود پس از این فرایند اتفاق می افتد.

درمان جایگزین دیگر کشیدن دندان و جایگزینی آن با دندان مصنوعی یا ایمپلنت دندانی است. مشکلی که این راهکار دارد نقص استخوان است که به دلیل عدم رشد عمودی آلوئولار همراه با انکیلوز پیوسته اتفاق می افتد. علاوه بر این، کشیدن دندان انکیلوز شده ممکن است منجر به تحلیل استخوان شود، زیرا جوش خوردن سمنتوم به استخوان آلوئولار می تواند منجر به نیاز به برداشتن استخوان شود، تا دندان بتواند کشیده شود.

این نقص عمودی استخوان آلوئولار می تواند نتایج زیبایی جایگذاری پروتز مصنوعی/ ایمپلنت دندانی را به خطر بیندازد یا درمان با ایمپلنت های دندانی را غیر ممکن سازد. ممکن است انجام پیوند استخوان ضروری باشد و درمان را حتی پیچیده تر نیز سازد. بستن فاصله با درمان ارتودنسی نیز ممکن است یک گزینه دیگر باشد. با این حال، نقص عمودی استخوان می تواند جابجایی دندان ها را مختل نماید یا منجر به نتایج زیبایی ناخوشایندی شود.

راهکار دیگر عبارت است از کورتیکومی، استئومی، و OD. OD کارآمدترین تکنیک برای جابجایی دندان های فک جوش است. این راهکار اجازه می دهد، در کنار حمایت بافت ها، دندان ها به محل مطلوب داخل قوس دندانی جابجا شوند. روند آلوئولار طولانی می شود و نقص رشد عمودی آن اصلاح می شود. هم لبه اینسیزال و هم حاشیه لثه تاج بالینی در قوس دندانی نسبت به دندان های مجاور به یک ارتفاع مناسب می رسند. با این حال، گرچه OD مزایایی دارد، اما معایبی نیز دارد. ابزاری که برای جابجایی اجزاء استخوان ها استفاده می شوند حجیم، و پر هزینه هستند و قرار دادن آنها در منطقه دندانی دشوار است. علاوه بر این، برای برداشتن آن لازم است جراحی دومی انجام شود. با توجه به این، ارتودنتیست ها OD با استفاده از بیومکانیک های ساده ارتودنتیک با استفاده از الاستیک های بین ماگزیلا را انتخاب می کنند.

پس از استئومی، OD دیگری با ابزارهای ثابت انجام می شود. این نوع بیومکانیک را نمی توان مستقیماً به عنوان OD توصیف کرد زیرا جابجایی اجزاء استخوان به تدریج انجام نمی شود. تخمین زده شده است که سرعت جابجایی 1 میلی متر در روز است. با استفاده از این بیومکانیک ساده، کنترل میزان جدا سازی اجزاء استخوان در هر روز امکان پذیر نیست. موفقیت ممکن است به کوتاهی فاصله ای بستگی داشته باشد که دندان ها باید به جای درست خود جابجا شوند. برای فواصل طولانی تر، این نوع بیومکانیک ها باید با احتیاط در نظر گرفته شوند.

جنبه دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این حقیقت است که برای انجام OD ای پیچ هایی استفاده می شود که تنها امکان جابجایی های یک طرفه را فراهم می آورند. استفاده از سیم های کمانی یا الاستیک های بین فک برای منحرف کردن اجزاء استخوان امکان جابجایی دندان ها و استخوان در سه بعد را فراهم می آورد، که می تواند به نتایجی زیباتر ختم شود. باز کردن فاصله به منظور تهیه تکه ای از استخوان با اندازه کافی برای تضمین حفظ خونرسانی و موفقیت فرایند بسیار اساسی است. نکته مهم دیگر این است که استئومی ها باید موازی باشند یا با مسیر دندان اختلاف داشته باشند و قطعه استخوان باید برداشته شود.

به بیمارانی که در سن رشد هستند باید این هشدار داده شود که امکان ریلپس (بازگشت به وضعیت قبل از درمان) وجود دارد، زیرا OD وضعیت قرار گیری دندان ها را اصلاح می کند اما دندان فک جوش را درمان نمی کند. بنابراین، عدم رشد عمودی استخوان آلوئولار ادامه پیدا خواهد کرد. در چنین مواردی، به تأخیر انداختن درمان تا زمانی که رشد به اتمام برسد باید مد نظر قرار بگیرد. برای بیمارانی که رشد آنها به اتمام رسیده است، احتمال ریلپس بسیار جزئی است.

نتیجه گیری

درمان منجر به قرار گیری صحیح دندان فک جوش شده در کنار بافت های حمایت کننده می شود، بنابراین عملکردی بهتر و لبخندی زیباتر فراهم می آورد.