اختلالات و مشکل مفصل فکی گیجگاهی

مفاصل دردناک فک، صدای کلیک مفاصل حین باز و بسته کردن دهان، خشکی فک، درد در ناحیه سر و صورت: اینها بخشی از علائم معمول اختلالات فکی- گیجگاهی (TMD) هستند. دندانپزشک ها مفصل فک را مفصل فکی- گیجگاهی (TMJ) می نامند، و در صورتی که این منطقه درست از قسمت جلوی گوش دچار کشیدگی شود، TMD می تواند یکی از نتایج احتمالی آن باشد. برخی افراد که به این اختلال مبتلا هستند سال ها با آن کنار می آیند و هرگز برای تشخیص و درمان آن اقدام نمی کنند، در حالی که با کمک یک دسته درمان های ساده می توان این درد را کاهش داد. برای برخی بیماران، براکت های ارتودنسی می توانند به کاهش کشیدگی فک کمک کنند، و علائم TMD را تخفیف دهد.

ارتودنسی و مشکلات فک و صورت

مفصل فکی گیجگاهی

TMJ مفصل پیچیده ای است که به تعدادی از ماهیچه ها و اعصاب صورت متصل می باشد. یکی از علل مشکلات مربوط به مفصل فک عدم تناسب و ناصاف بودن دندان های فک بالا و پایین در مقایسه با یکدیگر، حین گذاشتن دو فک روی یکدیگر است. این مشکل ممکن است به مرور زمان بوجود بیاید، زمانی که فک یا رباط یا لیگامان و ماهیچه هایی که آن را در جای خود نگه می دارند دچار کشیدگی می شوند یا با حرکت مکرر آسیب می بینند. این مشکل ممکن است حتی به صورت ناگهانی، در نتیجه نوعی حادثه تروماتیک بوجود بیاید. این مفصل برای حرکت و جابجایی طراحی شده است، تا امکان حرف زدن و جویدن غذا را ممکن سازد، اما اگر از مفصل خارج شود می تواند منجر به بروز TMD شود. هر چند برخی بیماران از ناصاف بودن بایت خود هیچ دردی احساس نمی کنند، اما در برخی دیگر این کشیدگی مفاصل فک به ماهیچه های صورت منتقل می شود که منجر به بروز اختلالات فکی- گیجگاهی می شود.

ارتودنسی و مشکلات فک و صورت

علل بروز اختلالات فکی گیجگاهی

شاید اطلاعات زیادی راجع به علل واقعی این اختلال در دسترس نباشد، اما مطمئناً برخی رفتارها می توانند موجب بروز این مشکل شوند. اصلی ترین عامل، فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر (دندان قروچه) است که فشار بسیار شدیدی به مفاصل وارد می کند و می تواند موجب تشدید التهاب مفصلی شود که از قبل ملتهب بوده است.

به طور کلی استرس نیز یکی از عوامل اصلی بروز TMD است، نه به این دلیل که موجب فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر می شوند، بلکه به این دلیل که موجب سفت شدن ماهیچه های صورت و فک می شود، و باعث می شود به مفاصل فک فشار بیشتری وارد شود و موجب بروز مشکل شود. حتی آرتروز نیز می تواند موجب بروز TMD شود.

ارتودنسی و مشکلات فک و صورت

علائم اختلالات فکی گیجگاهی

افرادی که از اختلالات فکی- گیجگاهی رنج می برند اغلب از درد در ناحیه مفصل فک خود شکایت دارند. این تنها می تواند هر از گاهی اتفاق بیفتد یا به صورت پیوسته وجود داشته باشد. ممکن است در یک سمت صورت شدیدتر باشد یا به اندازه طرف دیگر شدید نباشد. این مشکل بین زنان شایع تر از مردان است و احتمالاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال بیشتر مشاهده می شود. دیگر علائم عبارتند از درد در ناحیه فک، گردن و شانه ها مخصوصاً حین جویدن غذا، باز کردن دهان یا حرف زدن. اغلب بیماران در کامل باز کردن دهان خود برای مسواک زدن مشکل دارند و درد زیادی احساس می کنند. با این حال باز هم باید بهداشت دهان و دندان های خود را حفظ کنند و این کار تنها با استفاده از برخی مسواک های مخصوص امکان پذیر است که تعدادی از فرچه های آنها بلندتر از دیگر فرچه ها است و می توانند قسمت هایی از دندان ها که دسترسی به آنها دشوار است را تمیز کنند. برخی افراد احساس قفل شدگی دارند که موجب می شود نتوانند دهان خود را باز و بسته کنند.

ارتودنسی و مشکلات فک و صورت

درمان اختلالات فکی گیجگاهی

وقتی نوبت به درمان TMD می رسد، معمولاً درمان های غیر تهاجمی نخستین انتخاب یک دندانپزشک هستند. دلیل این رویکرد محافظه کارانه این است که در بسیاری موارد TMD به مرور زمان یا با کمک تغییرات کوچک در سبک زندگی، به صورت خود به خود بهبود می یابد. دندانپزشک ها اغلب به بیماران خود توصیه می کنند غذاهای نرم بخورند و داروهای مسکن و ضد التهابی استفاده کنند که نیاز به نسخه پزشک ندارند، و استرس خود را کاهش دهند.

در صورتی که بیمار پس از تغییر رژیم غذایی، مصرف دارو و تغییر سبک زندگی، در علائم TMD هیچ بهبودی مشاهده نکند، ممکن است دندانپزشک پیشنهاد دهد از درمان جدی تری مانند اسپلینت، براکت ها و حتی جراحی استفاده کند.

ارتودنسی و مشکلات فک و صورت

استفاده از براکت ها برای درمان TMJ

بریس و براکت های ارتودنسی از جمله روش های درمان TMD هستند که می توانند عملکرد فک را بهبود بخشند و آن را صاف کنند. اسپلینت، درمان فیزیکی و تنظیم الکوزال برخی از دیگر گزینه های درمان این مشکل هستند. بریس و براکت ها، یکی از گزینه های درمان TMJ به تدریج دندان ها را تنظیم می کنند و وضعیت آنها را تغییر می دهند و بایت ناصاف را اصلاح می کنند. وقتی دندان ها به درستی روی یکدیگر قرار می گیرند، دیگر مفاصل فک نباید تحت هیچ فشاری باشند و علائم TMD باید کاهش پیدا کرده باشند. برخی دیگر از محققان معتقدند، درمان های ارتودنسی مانند بریس ها و هدگیرها واقعاً می توانند در ابتدا موجب بروز TMD شوند، به همین دلیل عاقلانه تر است که پیش از آغاز درمان، برای درک بهتر گزینه های مختلف درمان و پیامدهای آنها با دندانپزشک یا ارتودنتیست خود مشورت کنید.

هرچند TMD اغلب بدون درمان به صورت خود به خود بهبود پیدا می کند، اما گاهی اوقات این شرایط برطرف نمی شوند یا وخامت علائم موجب کاهش کیفیت زندگی بیمار می شود. در صورتی که دیگر درمان ها با شکست مواجه شوند، بریس ها و براکت های ارتودنسی می توانند پاسخی به موارد طولانی مدت TMD باشند. یک ارتودنتیست مجرب در درمان TMD می تواند تشخیص دهد بریس ها می توانند برای درمان TMD در یک بیمار خاص مناسب باشند یا خیر.

دندان قروچه یکی از شایع ترین مشکلاتی است که با کمک براکت ها برطرف می شود، زیرا این ابزار برای کمک به درست قرار گرفتن دندان ها طراحی شده است. حتی افرادی که دندان های صافی دارند هم ممکن است لازم باشد برای رفع مشکلات بایت که به اختلالات TMD مرتبط هستند از براکت ها استفاده کنند.