لب شکری یا شکاف کام و لب

لب شکری یا شکاف لب و شکاف کام از جمله نقص‌های مادرزادی صورت هستند که پیش از تولد کودک بوجود می‌آیند. شکاف ممکن است قابل دیدن باشد و منجر به مشکلات پزشکی، رفتاری و اجتماعی شود. اما امروزه، به طور عادی با استفاده از جراحی اصلاح می‌شود. پیش از تولد، ساختارهای طبیعی بدن شکل می‌گیرند و به یکدیگر متصل می‌شوند یا یه هم جوش می‌خورند. در غیر اینصورت، شکاف ایجاد خواهد شد. شکاف عبارت است از یک بریدگی یا فاصله.

در شکاف لب، فاصله در لب بالا ایجاد می‌شود و در شکاف کام، سقف دهان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. ممکن است شکاف لب و شکاف کام هر دو با هم رخ دهند. از سوی دیگر ممکن است یک طرف لب یا هر دو طرف آن دچار بریدگی یا شکاف شود.

شکاف کام و لب چیست؟

لب شکری یا شکاف کام و لب

شکاف در لب ممکن است اندک یا جزئی باشد و مانند یک فرو رفتگی در لب مشاهده شود. شکاف کامل تا بینی ادامه می‌یابد. شکاف یک طرفه، تنها یک طرف لب را، چپ یا راستِ دو کمان مرکزی بالای لب بالا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شکاف دو طرفه، هر دو طرف این کمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شکاف کام زمانی رخ می‌دهد که دو قسمت جمجمه که سخت کام را تشکیل می‌دهند به یکدیگر جوش نمی‌خورند. نرم کام نیز دارای شکاف یا فاصله است. شخصی که دارای شکاف کام کامل است ممکن است در استخوان فک نیز شکاف داشته باشد، در حالی که شکاف ناقص کام شبیه یک سوراخ در سقف دهان به نظر می‌رسد.

احتمال بروز شکاف کام و شکاف لب، یا هر دو، در پسران دو برابر دختران است. تنها احتمال بروز شکاف کام در دختران بیش‌تر است. شکاف لب و شکاف کام در بدو تولد کاملا مشهود هستند، اما سونوگرافی اولتراسوند (ultrasound scan) قادر از حدود هفته‌ی سیزدهم بارداری، شکاف‌های صورت را تشخیص دهد.

لب شکری یا شکاف کام و لب

با استفاده از جراحی‌های نوین، با کمترین اسکار (جای بخیه)، می‌توان شکاف کام و لب (لب شکری) را برطرف نمود.

لب شکری یا شکاف کام و لب

چنانچه شکاف کام و لب اصلاح نشوند می‌توانند منجر به مشکلات بسیاری شوند، از جمله:

• مشکلات دهان و دندان
• عفونت گوش و امکان از دست رفتن شنوایی
• مشکل در خوردن غذا
• اعتماد به نفس پایین
• مشکلات گفتاری

یک تیم درمان متشکل از پزشک خانوادگی تا متخصص گفتار درمانی برای کمک به کودکی که با شکاف کام یا لب یا هر دو متولد شده است کمک می‌کنند، زیرا دامنه‌ی مشکلات کودکانی از این قبیل بسیار گسترده است.

علل ایجاد شکاف کام و لب

طی ۱۲ هفته‌ی نخست بارداری، جمجمه‌ی جنین شکل می‌گیرد. دو صفحه‌ی مجزا از جنس استخوان و بافت تشکیل می‌شوند. این دو صفحه به تدریج به یکدیگر نزدیک می‌شوند تا در نهایت در بخش‌های دهان و بینی به یکدیگر متصل شده و جوش بخورند تا جمجمه را تشکیل دهند. چنانچه جوش خوردن به صورت ناقص انجام شود، شکاف بوجود می‌آید.

ژن‌های خاصی هستند که احتمال بروز شکاف را در برخی افراد افزایش می‌دهند. اکثر والدینی که خود شکاف کام و لب دارند، فرزندانشان شکاف نخواهند داشت، اما مشاهده‌ی شکاف کام و لب در بستگان نزدیک کاملا عادی است.

اگر مادر سیگاری باشد، یا اگر در زمان بارداری در هر ماه بیش‌تر از ۱۰ واحد الکل بنوشد، در صورتی که مقادیر کافی فولیک اسید در بدن وی وجود نداشته باشد، یا در صورتی که چاق باشد، خطر ایجاد شکاف در جنین وی افزایش خواهد یافت. برخی داروهای درمان بیماری صرع، به عنوان مثال، توپیرامات یا والپروئیک اسید، چنانچه در سه ماهه‌ی نخست بارداری مصرف شوند، می‌توانند خطر بروز شکاف در جنین را افزایش دهند.

درمان‌های شکاف کام و لب

درمان نوزادان متولد شده با شکاف کام و لب دامنه‌ی وسیعی از تخصص‌ها را در بر می‌گیرد.

لب شکری یا شکاف کام و لب

در ابتدا ارتودنتیست طی یک هفته‌ی نخست پس از تولد نوزاد، کار درمان را با ترمیم کام و با به هم رساندن لب‌ها به یکدیگر آغاز می‌کند. هدف این نوع درمان که تحت عنوان مدل‌سازی شکاف آلوئولار و بینی شناخته می‌شود، آماده‌سازی نوزاد برای جراحی‌های بعدی است.

لب شکری یا شکاف کام و لب

جراحی برای بستن شکاف لب ممکن است از ۳ تا ۶ ماهگی نوزاد و ترمیم شکاف کام از ۹ تا ۱۸ ماهگی انجام شود. این دو جراحی موجب خواهند شد کودک به طور طبیعی حرف بزند و از شیر مادر تغذیه کند. جراحی فک نیز ممکن است پس از این دو مرحله انجام شوند. در برخی موارد، شکاف یا فاصله به تیغه‌ی آلوئولار فک بالا می‌رسد که لبه‌ی فک بالاست، جایی که به دندان‌ها می‌رسد. در این صورت جراح این فاصله را بافت استخوانی پر می‌کند که از بخش دیگری از بدن، مانند استخوان لگن، گرفته شده است.

بروز مشکلات دندانی در نتیجه‌ی شکاف کام و لب

کودکانی که با شکاف کام و لب (لب شکری) متولد می‌شوند، نسبت به سایر کودکان، در دندان‌ها مشکلات بیشتری خواهند داشت. زیرا تیغه‌ی آلوئولار که لبه‌ی استخوانی است که دندان‌ها و لثه‌های فک بالا را حمایت می‌کند، به طور کامل شکل نمی‌گیرد. در نتیجه ممکن است کودک نیاز به بریس‌های (براکت‌های) دندانی داشته باشد.

لب شکری یا شکاف کام و لب

پوسیدگی دندان در میان این دسته از کودکان بیشتر مشاهده می‌شود. حفظ بهداشت دهان و دندان می‌تواند خطر پوسیدگی و مشکلات دندانی را کاهش دهد.