عوارض تنفس دهانی بر دهان و دندان

نوزادان و کودکان به صورت طبیعی از راه بینی نفس می کشند. با این حال، عوامل تنش زای خارجی و داخلی اغلب می توانند باعث شوند آنها از راه دهان نفس بکشند. در دنیای کنونی که عوامل تنش زا در همه جا موجود هستند و تعداد آنها رو به افزایش است، بسیاری از کودکان در حال افزایش عادت بد تنفس دهانی هستند. اما متأسفانه، بسیاری از والدین حتی آگاه نیستند که تنفس دهانی از روی عادت می تواند منجر به تغییر در نحوه رشد صورت و دندان های کودک شود، که منجر به کجی دندان ها، باریک شدن فک، عقب رفتن چانه، و انقباض و گرفتگی مجرای تنفسی بینی و گلو شود.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

آلرژی منجر به تنفس دهانی و رشد بد صورت می شود

در تصویر سمت چپ پسر بچه ۱۰ ساله ای را مشاهده می کنید که از راه بینی نفس می کشد و صورت وی به خوبی رشد کرده است. همه چیز متناسب است و چشم ها، استخوان گونه، لب ها، و چانه به خوبی تعریف شده اند. این بیمار در ۱۴ سالگی یک موش صحرایی گرفت و دچار آلرژی شد که باعث گرفتگی بینی او شد، که باعث شد از راه دهان نفس بکشد.

تصویر وسط و سمت راست همان پسر را در سن ۱۷ سالگی نشان می دهند. نفس کشیدن از راه دهان باعث شده است صورت او به جای رو به جلو، رو به پایین رشد کند، و باعث شود صورت او باریک و کشیده شود، بینی او بزرگتر و چانه او باریکتر به نظر برسد، زیرا فک های بالا و پایین او رو به جلو رشد نکرده بودند. تغییرات صورت که در نتیجه تنفس دهانی رخ می دهند منجر به انقباض مجرای تنفسی می شوند، که در عوض منجر به خر و پف کردن و آپنه خواب می شوند.

بریس ها و کشیدن دندان

گاهی اوقات اصلاحات درمان ارتودنسی تأثیرات ماندگاری ندارند، به همین دلیل باید به فکر جایگزینی برای استفاده از بریس ها و کشیدن دندان ها بود. کشیدن دندان ها باعث کوچکتر شدن فک ها و مجرای تنفسی می شود. بریس ها نیز در موارد خاص می توانند مانع رشد رو به جلوی فک ها شوند، که منجر به کوچکتر شدن مجرای تنفسی خواهد شد. تنها راهکار مهمی که می توان برای بهبود سلامت کودک انجام داد بهبود تنفس از راه بینی است. نتیجه مهمی که می توان گرفت این است که نحوه نفس کشیدن و بلعیدن و نیز ژست، می توانند روی رشد فک ها، دندان ها، و صورت تأثیر بگذارند. پنج عامل بسیار مهم برای سلامت رشد صورت، دندان ها، و مجرای تنفسی عبارتند از:

• تنفس باید از راه بینی صورت بگیرد.
• در حالت استراحت، دهان باید بسته باشد و لب ها روی هم قرار بگیرند.
• زبان باید روی سقف دهان (کام) قرار بگیرد.
• هنگام بلع تنها زبان باید فعال شود.
• وضعیت استقرار باید درست باشد.

هر چه تنفس از راه بینی زودتر برقرار شود بهتر است

در طول زندگی هر چه عادات بد تنفسی از راه دهان زودتر بوجود بیایند، خطر تأثیر منفی روی صورت، دندان ها و مجرای تنفسی نیز بیشتر خواهد بود. ۹۰ درصد رشد صورت تا اوایل نوجوانی تکمیل می شود. بنابراین، مطلوب آن است که هر چه زودتر تنفس از راه بینی برقرار شود، الگوی بلع و نحوه قرار گیری اجزاء دهان اصلاح شود.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

کودکانی که تنفس دهانی آنها اصلاح نمی شود می توانند صورت های باریک و بلند، دهان باریک، پلیت بلند، و دندان های کج داشته باشند و حین خندیدن لثه های آنها قابل مشاهده باشد. بواسطه مسدود شدن مجرای تنفسی، این کودکان خواب خوبی در شب ندارند و کمبود خواب می تواند روی رشد آنها و نیز عملکرد علمی آنها تأثیر منفی داشته باشد. در بسیاری از این کودکان به اشتباه ADD و بیش فعالی تشخیص داده می شوند. اگر تنفس دهانی زود درمان شود، تأثیرات منفی آن روی رشد صورت و دندان ها، و مشکلات پزشکی و اجتماعی همراه با آن نیز می توانند کاهش داده شوند یا می توان از آنها پرهیز نمود.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

استخوان فک بالا به چهره فرم می دهد

استخوان فک بالا (ماگزیلا) استخوان بزرگی است که در وسط صورت واقع شده است و از دندان های فک بالا تا چشم ها ادامه دارد، بنابراین تا میزان زیادی روی ظاهر چهره تأثیر دارد. یکی از شایع ترین پیامدهای تنفس دهانی این است که استخوان فک بالا به جای رشد کردن رو به جلو و طرفین، رو به پایین و عقب رشد می کند، که منجر به باریک شدن فک بالا و صورت می شود.

از آنجا که ماگزیلا ۸۵% از مجرای بینی را تشکیل می دهد، عدم رشد کامل فک بالا باعث منقبض شدن بیشتر مجراهای بینی می شود. این باعث بوجود آمدن یک چرخه معیوب می شود، که در آن، تنفس از راه بینی سخت تر و سخت تر می شود.

زبان روی شکل دندانها تأثیر می گذارد

اگر فک بالا به خوبی رشد کرده باشد، کام و قوس دندانی پایین وسیع خواهند بود. محل طبیعی قرار گیری زبان بالا و روی پلیت (کام- سقف دهان) است، جایی که نوک زبان پشت دندان های جلو قرار می گیرد. دندان ها اطراف زبان رشد می کنند و فک بالا رو به بالا و طرفین وسیع می شود، در حالی که توسط وضعیت زبان پشت دندان ها و روی سقف دهان تحریک می شود.

در تنفس دهانی، زبان وسط دهان، یا درون حفره دهان پایین قرار می گیرد تا اجازه دهد هوا از داخل دهان عبور کند، که روی رشد استخوان فک بالا تأثیر منفی خواهد داشت. پلیت (کام) به جای U-شکل شدن V-شکل می شود، و باعث می شود متناسب بودن دندان ها دشوار شود. این بعلاوه باعث می شود حین جویدن و گاز زدن، دندان ها به خوبی روی یکدیگر قرار نگیرند.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

زبان و لب ها روی وضعیت دندان ها تأثیر می گذارند

زبان یکی قوی ترین ماهیچه های داخل بدن است. حتی گونه ها و لب ها نیز ماهیچه هایی قوی هستند. هر روز، فرد حدود دو هزار بار عمل قورت دادن را انجام می دهد. وقتی به شکل طبیعی چیزی قورت می دهیم، تنها زبان فعال است. زبان به شکل طبیعی روی کام قرار می گیرد، و وقتی چیزی قورت می دهیم زبان به آن فشار می آورد، و فک بالا را تحریک می کند.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

با توجه به اینکه با هر بار قورت دادن زبان با قدرت حدود نیم کیلوگرمی روی کام فشار وارد می کند، می توانیم ببینیم که طی یک روز، فک بالا با فشار چند کیلوگرمی تحریک و بالا برده می شود.

ماهیچه های زبان، گونه ها، لب ها، وضعیت دندان های هر دو فک بالا و پایین را مشخص می کنند. این ماهیچه ها به شکلی مشابه بریس ها عمل می کنند- فشار ملایمی که در بازه زمانی طولانی تری وارد می شود می تواند دندان ها را جابجا کند. وقتی عمل بلع به صورت نادرست انجام می شود، ماهیچه هایی بیشتر از تنها زبان استفاده می شوند، و فشار زبان با جایی غیر از روی کام وارد می شود. این اتفاق نه تنها باعث می شود از فشار روی کام کاسته شود بلکه موجب موجب فشردگی و نامرتبی دندان های فک بالا می شود، علاوه بر این می تواند روی نحوه قرار گیری دندان ها تأثیر منفی بگذارد، که منجر به کجی دندان ها می شود.

الگوی بلع کودک خود را بررسی کنید. از کودک خود بخواهید یک لیوان آب بنوشد. اگر قبل از قورت دادن آب را یک یا دو مرتبه به اطراف دهان می چرخاند، می تواند نشان دهنده این باشد که لب ها، گونه ها، و/یا زبان هنگام بلع بیش از حد استفاده می شوند، که روی رشد دندان ها، صورت، و مجرای تنفسی در بینی و حلق تأثیر منفی دارد. مهمترین بریسی که همه ما ۲۴ ساعت روز با خود داریم زبان ماست.

ارتودنتیست ها و دندانپزشک ها همواره توصیه می کنند برای شروع درمان تا سنین نوجوانی صبر نکنید. زمانی که رشد بیشتر اجزاء صورت پایان یافته است، ایجاد تغییرات دشوارتر است. هر چه عادات تنفس و بلع بهتر زودتر بوجود بیایند، نتایج بهتری حاصل خواهند شد.

برای درمان کودک چه کار می توان انجام داد؟

• تنفس خود را بهبود دهید. از آنجا که کودکان همان کاری را تقلید می کنند که والدین آنها انجام می دهند، می توانید کودک خود را بر آن دارید تا توصیه های شما را دنبال نماید و عادت تنفس خود را اصلاح نماید.
• اطلاعات کودک خود را بالا ببرید. به کودک خود کمک کنید بیشتر و بیشتر از نحوه تنفس خود در موقعیت های مختلف آگاهی پیدا کند. او را ترغیب کنید توجه بیشتری به پنج عامل مهمی که در بالا اشاره شدند داشته باشد- تا جایی که ممکن است دهان خود را بسته نگه دارد، از راه بینی نفس بکشد، زبان خود را روی کام قرار دهد، به شکلی آرام عمل بلع را انجام دهد، و ژست ایستاده خود را حفظ کند.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

• دهان او را شب ها ببندید. با استفاده از Sleep Tape (نوار چسب های طبی شبانه) شب ها دهان کودک خود را ببندید. مهم است این کار را بدون اجبار و تهدید انجام دهید، زیرا هدف کاهش استرس آنها است نه افزایش آن. سعی کنید کودک خود را تشویق نمایید و همه چیز را در حالت بازی نگه دارید. به عنوان مثال، همان زمان شما هم می توانید روی دهان خود چسب بزنید. اجازه دهید این کار را کمی قبل از رفتن به تختخواب انجام دهد. نوار چسب زدن روی دهان کودکان زیر ۵ سال توصیه نمی شود.
• بازدم خود را طولانی تر کنید. بازدم با ریلکس شدن و بهبود مرتبط است، که در دنیای پر استرس امروز خیلی مهم است. بهبود بازدم معمولاً منجر به بهبود دم می شود. استفاده ازRelaxator Breathing Retrainer (نوعی دستگاه تنفسی آرام کننده) به شما کمک می کنند عمیق تر (و نه بزرگ تر) نفس بکشید و بازدم را طولانی تر می کند، و الگوی تنفسی ریتمیک تری ایجاد می کند. این راهی فوق العاده برای بهبود تنفس است، مخصوصاً زمانی که جلوی کامپیوتر، تلویزیون، در حال انجام تکالیف مدرسه، یا غیره است. این دستگاه برای کودکان زیر ۵ سال توصیه نمی شود.
• مقدار غذاهایی که موجب انقباض مجرای تنفسی می شوند را کاهش دهید. غذاهایی که موجب افزایش تولید خلط گلو می شوند، منجر به انقباض بیشتر مجرای تنفسی می شود، که می تواند باعث سرفه و آبریزش بینی شود. گندم، محصولات لبنی، آبنبات، بستنی، بیسکوییت ها، و کربوهیدرات های فراوری شده مانند پاستا از جمله محصولاتی هستند که می توانند موجب افزایش تولید خلط شوند.
• کودک را تشویق کنید غذای خود را خوب بجود. ماهیچه های فک بسیار قدرتمند هستند و لازم است استفاده شوند، در غیر اینصورت تحریک آن کم خواهد شد. وقتی غذا می جویم، فک (و نیز ۲۸ استخوان اسکلتی در جمجمه) را تحریک می کنیم. علاوه بر این آنزیم هایی ترشح می کنیم که هضم را تسهیل می سازد و جذب مواد مغذی را بهبود می بخشد. مقدار زیادی از غذاهایی که امروزه می خوریم، به آسانی جویده می شوند، و خیلی سریع خورده می شوند. این باعث می شود فک چندان تحریک نشود که می تواند منجر به تضعیف جذب مواد غذایی و نیز دندان قروچه در طول خواب شود. بنابراین کودک خود را ترغیب کنید آرام تر غذا بخورد، غذا را به خوبی بجود و غذاهایی مانند سبزیجات بخورد که فک را تقویت کنند.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

• فرنوم زبان را قطع کنید. بین ۵ تا ۱۰ درصد از همه کودکان در حالی متولد می شوند که بند زبان آنها خیلی کوتاه است، و گره زبانی نیز نامیده می شود. وقتی حرکات زبان بسیار محدود می شوند، زبان نمی تواند آنگونه که انتظار می رود روی سقف دهان قرار بگیرد. این روی تنفس و بلع و در نتیجه روی رشد دندان ها و صورت تأثیر منفی دارد. نوزاد ممکن است در خوردن شیر از سینه مادر مشکل پیدا کند و دل درد بگیرد زیرا هوای زیادی حین شیر خوردن می بلعد. با بزرگتر شدن ک، ممکن است مشکلات گفتاری بروز پیدا کنند. بریدن گره زبان فرایند سریعی است که با استفاده از تیغ جراحی یا لیزر انجام می شود.
• فعالیت فیزیکی با دهان بسته. در صورتی که کودک زمان زیادی را جلوی تلویزیون یا کامپیوتر صرف می کند، او را تشویق کنید در فعالیت های فیزیکی با دهان بسته مشارکت نماید. کودکانی که در فعالیت های شدید مانند فوتبال یا بسکتبال مشارکت می کنند، ممکن است با دهان باز یازی کنند، که باعث می شود برای آنها تبدیل به عادت شود و آن را در فعالیت های دیگر نیز با خود به همراه داشته باشند. سعی کنید او را تشویق کنید تا جای ممکن با دهان بسته فعالیت کند.
• وضعیت قرار گیری او را بهبود بخشید. کودک خود را از نحوه قرار گرفتن او هنگا نشستن، راه رفتن، دویدن، غذا خوردن، مطالعه، درست خواندن، تماشای تلویزیون، نشستن جلوی کامپیوتر، انجام بازی های کامپیوتری، کار کردن با تلفن همراه و غیره آگاه سازید. تمرین (تفریح) بزرگی که برای بهبود وضعیت قرار گیری وجود دارد پر کردن یک ظرف با آب و قرار دادن آن روی سر کودک است. سپس از او بخواهید راه برود و روی صندلی بنشیند و بلند شود، بدون آنکه آب ریخته شود.
• از شیر دادن با شیشه شیر به جای تغذیه کودک از سینه مادر خودداری کنید. خوردن مایعات از شیشه شیر راحت تر از خوردن شیر از سینه مادر است. جریان از شیشه شیر سریع تر است و نیاز نیست کودک آن را پیوسته نگه دارد تا بمکد. با شیشه کودک می تواند بخورد سپس دست نگه دارد تا از طریق دهان خیلی راحت تر از شیر خوردن از سینه مادر نفس بکشد، که نیاز به مکیدن دائم دارد. اگر کودک از شیر خوردن از سینه مادر خودداری کند احتمال مسدود شدن مسیر بینی زیاد است.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

• از استفاده از پستانک یا مکیدن انگشت خودداری کنید. گرچه در نگاه اول مکیدن انگشت و پستانک ایده خوبی به نظر برسد، زیرا دهان بسته می ماند و تنفس از راه بینی صورت می گیرد، اما در واقع این حقیقت ندارد و تآثیرات منفی آن از تأثیرات مثبت آن بیشتر است. زبان به عقب فشرده می شود و آنگونه که انتظار می رود روی پلیت قرار نمی گیرد و پستانک یا انگشت جای آن را می گیرند. این باعث انجام اشتباه عمل مکیدن و رفلاکس بلع می شود. وقتی کودک می خواهد با مکیدن پستانک یا انگشت آرام شود، به جای سعی کنید او را تشویق کنید دهان خود را ببندد و زبان خود را در سقف دهان قرار دهد. این باعث تحریک کام می شود، در حالی که زبان باعث می شود کودک احساس امنیت داشته باشد.

تأثیر تنفس دهانی روی لبخند و دندان

• وسیع کردن فک بالا. عرض و ارتفاع فک بالا می توانند در هر سنی تغییر داده شوند، و شما می توانید این کار را با استفاده از اکسپندر انجام دهید، که توسط ارتودنتیست روی پلیت قرار می گیرد. وسیع کردن آرام و طی یک دوره شش ماهه ترجیح داده می شود تا وسیع کردن سریع طی دو یا سه ماه، زیرا در مورد دوم احتمال و خطر بازگشت به حالت قبل وجود دارد. کجی دندان ها یکی از علائم است نه علت، بنابراین مسئله تنها صاف کردن آنها نیست؛ متخصص باید باید بتواند تأثیر درمان روی رشد صورت را ببیند و مشخص نماید. گزینه دیگر استفاده از مایو بریس برای کودکان و نوجوانان است. این ابزار متحرکی است که در طول خواب، و یک یا دو ساعت داخل دهان کودک قرار می گیرد. دوره درمان معمولاً ۱۲ ساعت است.

برای افراد بزرگسال چه کار می تواند انجام داد؟

از آنجا که نود درصد از رشد صورت تا اوایل دوران نوجوانی تکمیل می شود، و احتمال ایجاد تغییرات طولانی مدت در صورتی بیشتر است که قبل از نوجوانی آغاز شود. با این حال، افراد بزرگسال نیز می توانند از خدمات وسیع کردن کام (از جمله با مایو بریس ها) بهره مند شوند. درمان های دیگر عبارتند از نوار چسب زدن دهان در طول شب، جویدن بیشتر غذا، و چند ابزار دیگر که در بالا برای کودکان ذکر شدند، برای افراد بزرگسال نیز قابل استفاده هستند.