راهنمای انتخاب بهترین دهانشویه

وسیع بودن طیف های مختلف دهانشویه هایی که وجود دارند می توانند برای افرادی که به تازگی تصمیم به استفاده از آنها را گرفته اند گیج کننده باشند، اما از آنجا که افراد از تمام سنین می توانند از آنها بهره مند شوند، مهم است دهانشویه مناسبی پیدا کنند.

افزایش شهرت استفاده از دهانشویه ها در کارهای بهداشتی منظم دهانی و مدیریت شرایط دهانی در حال افزایش است. جدیدترین نظرسنجی در مورد بهداشت دهانی در افراد بزرگسال در انگلستان نشان میدهد که دهانشویه ها بیشتر توسط افراد بزرگسال جوان استفاده می شود. اما افراد بزرگسال در هر سنی ممکن است از آنها استفاده کنند.

دهانشویه مناسب دندان و دهان

انواع دهانشویه ها

دهانشویه ها می توانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند: ضد عفونی کننده ها، ضد پلاک ها، و پیشگیرنده ها.

از آنجا که اکثر دهانشویه ها چند مزیت را با هم ارائه می دهند، دسته بندی در این مقاله به هدف اولیه و اصلی آنها مربوط می شود.

اهداف اصلی و مزایای یک دهانشویه هر چه که باشد، همه آنها کم و بیش اقدامات بهداشتی دهان را تکمیل می کنند و به استفاده کنندگان از آنها احساس تازگی دهان را می بخشند. مهم است بیماران بدانند و به آنها یادآوری شود که، در حال حاضر، هیچ دهانشویه ای جایگزینی برای اقدامات بهداشتی و منظم دهان و دندان نیست، که باید بر اساس دو مرتبه استفاده از مسواک و خمیر دندان حاوی فلوراید در طول روز باشد، به علاوه استفاده از یکی از ابزارهای پاک کننده بین دندانی. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از دهانشویه ها ممکن است اثر مخرب و سوء داشته باشد.

دهانشویه مناسب دندان و دهان

دهانشویه های ضد عفونی کننده

دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین با غلظت 2/0 دردصد یکی از دهانشویه های ضد عفونی کننده ای هستند که بیشتر از بقیه در مطب های دندانپزشکی تجویز می شوند. مدتها تصور می شد آنها استاندارد طلایی از بین دهانشویه های ضد عفونی کننده دهان هستند، که روی باکتری ها، زخم ها، و قارچ ها عمل می کنند.

بزرگترین مزیت با استفاده از این نوع دهانشویه ها به عنوان یک مکمل کوتاه مدت یا جایگزینی برای فرایندهای بهداشتی منظم دهان و دندان حاصل می شود، وقتی که بار باکتریایی در محل جراحی نمی تواند با روش های دیگر کاهش پیدا کند یا زمانی که مسواک زدن دشوار است. برای نمونه، بلافاصله پس از جراحی های دهانی و زدن بخیه. بنابراین، دهانشویه های کلرهگزیدین اغلب قبل یا پس از جراحی تجویز می شوند.

علاوه بر این، دهانشویه های کلرهگزیدین همچنین در مدیریت فوری زخم دهان و شرایط فرسایشی مخاط برای جلوگیری از عفونت ثانویه استفاده می شوند، که ممکن است بهبود را به تأخیر بیندازد و همچنین در مراقبت های دهانی از بیمارانی که با مشکلات یادگیری یا ناتوانی جسمی روبرو هستند که قادر به انجام کارهای بهداشتی روزانه دهان و دندان نمی باشند. علاوه بر این، از آنها می توان برای مدیریت بوی شدید بد دهان همراه با انباشته شدن باکتری هایی که گوگرد آزاد می کنند روی سطح پشتی یک سوم خلفی زبان استفاده کرد.

دهانشویه های حاوی کلرهگزیدن کاربردهای خاصی نیز دارند، برای مثال، در پیشگیری از پنومونی همراه با ونتیلاتور- یکی از شایع ترین و تهدید کننده ترین مشکلاتی که برای افرادی که برای مدت زمان طولانی درمان لوله گذاری را انجام داده اند.

دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین 2/0 درصد عموماً تجویز می شوند تا در مقدار 10-15 میلی لیتر آب (که اغلب داخل درپوش بطری دهانشویه اندازه گیری می شود) حل شوند و به مدت 30 ثانیه، دو مرتبه در طول روز، برای دو هفته تا یک ماه استفاده شوند. بهترین زمان استفاده از آنها پنج دقیقه پس از مسواک زدن است. زمانی که همه خمیر دندان اضافی از دهان بیرون ریخته شده است- بر اساس حداکثر بهداشت دهانی “تف کنید آب نکشید”- هر گونه خمیر دندان اضافی که پنج دقیقه یا بیشتر پس از مسواک زدن باقی می ماند، هیچ تأثیر منفی روی عملکرد کلرهگزیدین نخواهد داشت.

از جمله عوارض جانبی شایع استفاده از دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین عبارتند از ایجاد لکه های قهوه رنگ مقاوم روی دندان ها و ابزارهای داخل دهان، شامل دنچرها، افزایش شکل گیری تارتار (رسوب)، تغییر موقت در حس چشایی، خشکی دهان و احساس سوزش مخاط دهان، که عموماً با قطع استفاده از آن از بین می رود.

گاهگاهی، استفاده از دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین ممکن است باعث ایجاد ضایعات اریتماتو و رسوب زدایی در مخاط دهان شود، که استفاده از آن باید متوقف شود. اخیراً ادعایی مطرح شده است مبنی بر اینکه استفاده از دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین 2/0 درصد ممکن است موجب بالا رفتن فشار خون و افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی شود، اما این ادعا برخواسته از تنها یک مطالعه کوچک بوده است. پیش از آن عوارض جانبی دهانشویه های حاوی کلر هگزیدین با غلظت 2/0 درصد روی قلب و عروق گزارش نشده بودند. مزایای استفاده از دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین 2/0 درصد، برای یک دوره کوتاه مدت و بر اساس دستور العمل ها، همچنان از عوارض جانبی آنها که اخیراً شناسایی شده اند و غیر مستند می باشند برتری دارند.

گزارش شده است که 12/0 درصد از دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین عوارض جانبی محدودی بوجود می آورند، اما همچنان اثرگذار هستند و گاهی اوقات ممکن است حاوی موادی مانند ترکیب یک چهارمی کلرید استیل پیریدینیم باشد.

با توجه به اینکه کلرهگزیدین از طریق مخاط به میزان اندکی جذب می شود، احتمال رسیدن آن به جنین یا وجود آن در شیر مادر بسیار اندک است.

دهانشویه های ضد پلاک

پلاک بیوفیلمی است که با تجمع باکتری ها شکل می گیرد. دهانشویه های ضد پلاک حاوی انواع مختلف مواد فعال می باشند، از مواد آنتی میکروبیال (به عنوان مثال کلرید استیل پیریدینیم) گرفته، تا موادی که از چسبیدن باکتری ها به سطوح دندان ها جلوگیری می کنند (به عنوان مثال هیدروکلراید آمین الکل دلموپینول) و روغن های اساسی (به عنوان مثال، تیمول، همراه با اوکالیپتول).

همانطور که بیان شد، طیف مزایا ممکن است اثرات پیشگیرانه و زیبایی باشند، اما مواد فعال موجود در دهانشویه های ضد پلاک، در مراحل مختلف انباشته شدن میکروب ها، روی بیوفیلم های موجود در پلاک های دندانی اثر می گذارند، و به کنترل افزایش و پیشرفت بیماری لثه کمک می کنند و با کاهش پوسیدگی دندان ارتباط دارند.

مکانیزمی که دهانشویه های ضد پلاک با آن عمل می کنند می تواند پیچیده باشد. ترکیبات آمونیوم کواترن طیف وسیعی از فعالیت های ضد باکتری را دارند و مخمرها را از بین می برند. الکل های آمینی، مانند هیدروکارید دلموپینول، در حالی که تأثیر اندکی روی باکتری های موجود در پلاک های دندانی دارند، اما تعاملی خوبی با اجزاء تشکیل دهنده رسوب دندان ها (فیلم ارگانیکی که به سرعت روی سطوح تمیز دندان شکل می گیرد) دارند و از تولید گلوکان توسط باکتری هایی که می خواهند به این لایه بچسبند جلوگیری می کند.

عملکرد روغن های اساسی، که قادر به نفوذ به داخل پلاک های موجود در بیوفیلم هستند، عبارتند از تخریب دیواره سلول های باکتریایی، رسوب پروتئین های سلولی و مهار آنزیم های باکتریایی. مواد دیگر در دهانشویه ها عبارتند از تریکلوزان، بیسفنول، میکروب کش های غیر یونی که طیف گسترده ای از فعالیت ها را در برابر باکتری ها و قارچ ها از طریق مسدود کردن سنتز لیپیدها دارد.

دهانشویه های ضد پلاک باید در کنار دیگر فرایندهای روتین بهداشتی دهان استفاده شوند. اگر از آنها به تنهایی استفاده شود، تأثیرات مفید آنها محدود می شوند. آنها عموماً برای استفاده های روتین، و به صورت ایده آل دو مرتبه در روز، توصیه می شوند، که باید پس از مسواک زدن دقیق و پاکسازی با دقت بین دندانی انجام شود.

استفاده از دهانشویه های ضد پلاک بلافاصله پس از مسواک زدن ممکن است از تأثیرات فلوراید موجود در خمیر دندان ها بکاهد اما چنین استفاده ای ممکن است درست باشد، اگر نیازهای اساسی بیمار بهبود کنترل پلاک های دندانی باشند، نه پیشگیری از پوسیدگی های دندانی. در غیر اینصورت، استفاده از دهانشویه ها در زمان هایی متفاوت با مسواک زدن ممکن است بهترین نتایج هم دهانشویه و هم فلوراید موجود در خمیر دندان را بدست بدهد. دهانشویه های ضد پلاک در صورتی که در وسط روز استفاده شوند، وقتی امکان انجام هیچ فرایند بهداشتی دیگری برای دهان پس از غذا خوردن وجود نداشته باشد، ممکن است فوایدی، البته نسبتاً محدود، را به همراه داشته باشند.

این نوع دهانشویه ها، بر خلاف دهانشویه های ضد عفونی کننده، بویژه دهانشویه های کلرهگزیدین، برای استفاده مداوم و نه نسبتاً کوتاه مدت در نظر گرفته شده اند. با توجه به اینکه مصرف بیش از حد الکل، بویژه هنگامی که با سیگار کشیدن در ارتباط باشد، به عنوان یک عامل مهم در ابتلا به سرطان دهان شناخته می شود، یک ارتباط احتمالی بین استفاده طولانی مدت از دهانشویه های ضد پلاک حاوی الکل و سرطان دهان موضوع تعداد زیادی از بررسی ها بوده است.

مطالعه ای اخیراً برای پرداختن به هر گونه نگرانی انجام شده است. دهانشویه های حاوی الکل و روغن های اساسی از جمله مواردی هستند که به طور پیوسته مورد استفاده قرار می گیرندو با رضایت مداوم مصرف کنندگان همراه هستند. با این حال، دهانشوی ها بدون الکل برای افرادی در دسترس هستند که به دلایل مختلف مایل به محدود کردن یا جلوگیری از قرار گرفتن در معرض الکل هستند.

دهانشویه های ضد پلاک نسبت به دهانشویه های ضد عفونی کننده عوارض جانبی کمتری دارند. برخی مصرف کنندگان، بویژه آنهایی که دارای بیماری زمینه ای مانند خشکی دهان هستند، ممکن است سوء هاضمه خفیف و سوزش مخاط دهان را گزارش دهند. اغلب تصور می شود ناراحتی ناشی از این عوارض جانبی با افزایش احساس دهان برطرف شود. وکنش های آلرژیک نادر هستند.

دهانشویه های ضد پلاک در ایجاد رضایت از احساس تازگی در دهان افراداستفاده کننده خوب هستند اما مشخص نشده است به عنوان یک ابزار تکی برای کنترل بوی بد دهان مؤثر باشند.

دهانشویه مناسب دندان و دهان

دهانشویه های پیشگیرانه

از بین دهانشویه هایی که تأثیر اولیه آنها پیشگیری است، پر استفاده ترین آنها حاوی فلوراید است، که به پیشگیری از پوسیدگی دندان ها کمک می کند، و در برخی موارد به معکوس کردن روند ضایعات پوسیدگی اولیه کمک می کند.

دهانشویه های حاوی فلوراید ممکن است برای بیماران 8 ساله به بالا تجویز شوند که بیشتر در معرض خطر گسترش پوسیدگی های دندانی قرار دارند، از جمله افرادی که بیشتر قند مصرف می کنند یا خشکبی دهان دارند، یا تحت درمان ارتودنسی قرار دارند، زیرا وجود ابزارهای ثابت می تواند توانایی حفظ بهداشت دهانی را مختل کند. شواهدی وجود دارند مبنی بر اینکه، استفاده روزانه از دهانشویه های فلورایده خطر پوسیدگی های دندانی در طول درمان با ابزارهای ثابت ارتودنسی را کاهش می دهد.

دو گزینه اصلی وجود دارند:

دهانشویه های فلورایده روزانه (با غلظت 05/0 درصد) و دهانشویه های فلورایده هفتگی (با غلظت 2/0 درصد). نشان داده شده است که هر دو روند پیشرفت پوسیدگی های دندانی را در کودکان کاهش دهند. همیشه توصیه می شود از این محصولات به عنوان مکمل دو مرتبه مسواک زدن در طول روز با خمیر دندان حاوی حداقل فلوراید 1350ppm، و در صورت لزوم، تمیز کردن بین دندان ها استفاده شود. در تمام موارد، باید دهانشویه ها به مدت یک دقیقه استفاده شوند، سپس تف شوند، مگر آنکه دستورالعمل سازنده متفاوت با این باشد.

اکنون بهترین دستورالعمل های عملی نشان می دهند که باید از آنها در زمانی متفاوت با مسواک زدن استفاده شود. روشی که در ابتدا برای بیماران عجیب به نظر می رسید، اما اثر بخشی آنها را بهبود می دهد. و برای به حداکثر رساندن تأثیرگذاری دهانشویه ها، بیماران باید به مدت 30 دقیقه پس از استفاده از دهانشویه ها از غذا خوردن، نوشیدن، یا شستن دهان خودداری کنند.

مانند دهانشویه های ضد پلاک، عوارض جانبی و واکنش های منفی به دهانشویه های پیشگیرانه خفیف و نادر است، با این فرض که مصرف کننده آنها را طبق دستور العمل استفاده کند، بویژه تف کردن به جای قورت دادن.

دهانشویه های دیگر

برخی دهانشویه ها ممکن است برای کنترل شرایط خاص مانند خشکی دهان باشند، که ممکن است تأثیر برخی داروها، رادیوتراپی، یا بیماری خود ایمنی باشند. مدیریت خشکی دهان به ترجیح فرد بستگی دارد. شواهد اندکی وجود دارند مبنی بر اینکه دهانشویه های روان کننده از درمان های موضعی دیگر اثربخش تر باشند.

بعلاوه، ممکن است از دهانشویه ها برای کنترل حساسیت عاج دندان استفاده شود- دردی کوتاه و تیز که بسیاری افراد هنگام قرار دادن عاج در معرض محرکی مانند سرمای یک نوشیدنی یخ زده تجربه می کنند. با این حال، حساسیت به دمای بالا ممکن است نشانه بیماری باشد که نیاز به درمان فعال دارد. دهانشویه های مخصوص حساسیت عاج دندان نباید به مدت طولانی و بدون مشورت دندانپزشک استفاده شوند.

آخرین گروه هم دهانشویه های سفید کننده دندان هستند که به شهرت رسیده اند و به صورت OTC قابل تهیه می باشند. مواد فعال موجود در این محصولات یا هیدروژن پراکسید است، یا کاربامید پراکسید. تأثیر اصلی این دهانشویه ها ممکن است سفید کردن لکه های سطحی دندان ها باشد، تأثیری متمایز از سیستم های تجویزی سفیدکننده تخصصی دندان. استفاده کنندگان از دهانشویه های سفید کنندگان دندان باید از عوارض جانبی احتمالی آنها آگاه باشند، از جمله حساسیت و سوزش لثه. اطلاعات محدودی در مورد استفاده طولانی مدت از این محصولات در دسترس است.