فرنوم و جراحی فرنکتومی

درون حفره دهان اکثر افراد دو تکه بافت باریک به نام فرنوم frenums وجود دارد که از لب بالا، زبان، یا لب پایین آغاز می شود و از روی لثه ها تا کنار دندان ها و گاهی اوقات بین دندان ها امتداد پیدا می کند. معمولاً فرنوم از یک سمت به یک بخش ماهیچه ای اطراف دهان، مانند زبان یا لب متصل است و از سمت دیگر به یک بخش نسبتاً بی حرکت مثلاً در مورد زبان، به کف دهان، و در مورد لب ها، به لثه ها، متصل است. گاهی اوقات این دو بافت می توانند در عملکرد یا زیبایی دهان اختلال ایجاد کنند. مثلاً، محدود کردن حرکت زبان حین حرف زدن یا خوردن غذا.

انواع فرنوم

بسته به محل وجود این بافت، سه نوع فرنوم وجود دارد:

فرنوم و جراحی فرنکتومی

فرنوم لبی

این نوع فرنوم به لب ها متصل است . فرنوم لب بالا درست در بالای وسط قوس دندانی واقع شده است و در برخی موارد بین دو دندان وسط فک بالا فاصله ایجاد می کند که می تواند از نظر ظاهری ناخوشایند باشد. وجود چنین بافتی بین دندان ها مانع بستن فاصله مرکزی بین دو دندان وسط فک بالا با کمک ابزارهای ارتودنسی مانند براکت ها خواهد شد.

فرنوم و جراحی فرنکتومی

گاهی اوقات همین شرایط برای فک پایین اتفاق می افتد، جایی که یک فرنوم بزرگ که از روی لثه پایین تا بین دندان های وسط فک پایین امتداد می یابد باعث می شود به تدریج لثه ها از روی یک یا چند دندان فک پایین به عقب کشیده شوند. این مشکل می تواند موجب انباشته شدن ذرات غذا بین لثه و دندان شود که احتمال بروز بیماری لثه را افزایش خواهد داد.

فرنوم و جراحی فرنکتومی

فرنوم زبانی

دیگر فرنوم که شیوع زیادی دارد و می تواند بسیار آزار دهنده باشد، فرنومی است که زیر زبان را به کف دهان متصل می کند. اگر این اتصال تا قسمت جلوی زبان آمده باشد و تقریباً به نوک آن رسیده باشد، می تواند حرکات زبان را محدود کند و در گفتار اختلال ایجاد کند و روی بهداشت دهان تأثیر سوء داشته باشد. این شرایط تحت عنوان انکیلوگلوسیا Ankyloglossia (محدودیت حرکت زبان) یا به بیان متعارف تر “گره زبان” نامیده می شود. این مشکل بیشتر در کودکان زمانی مشاهده می شود که برای خوردن غذا یا یادگیری حرف زدن مشکل دارند.

فرنوم و جراحی فرنکتومی

جراحی فِرِنِکتومی: درمان فِرِنوم

در موارد حاد، در صورتی که این بافت مشکل آفرین باشد نیاز است با کمک جراحی مقداری از آن برداشته شود. جراحی که برای برداشتن فرنوم لبی انجام می شود “فرنکتومی لبی” و جراحی که برای برداشتن فرنوم زبانی انجام می شود “فرنکتومی زبانی” نامیده می شود.

این جراحی یکی از معمولی ترین جراحی های دهان و دندان است که هم در کودکان و گاهی اوقات در بزرگسالان انجام می شود. کودک پیش از قرار گفتن تحت جراحی باید تحت گفتار درمانی قرار گیرد، هر چند این جراحی جزء جراحی های اصلی محسوب نمی شود.

افراد بزرگسال، حتی اگر نخواهند با برداشتن فرنوم لبی فاصله بین دو دندان جلوی خود را از بین ببرند، در صورتی که هیچ یک از دندان های طبیعی آنها در دهان باقی نمانده باشند و مجبور باشند از دست دندان های کامل استفاده کنند، فرنوم برجسته مانع درست قرار گرفتن پروتز مصنوعی روی لثه ها خواهد شد. این مشکل بیشتر در فک پایین مشاهده می شود.

فرنوم و جراحی فرنکتومی

فرایند جراحی فرنکتومی

جراحی فرنکتومی می تواند بوسیله تیغ جراحی یا لیزر انجام شود. مزایای استفاده از لیزر عبارتند از خونریزی کمتر، عدم نیاز به بخیه، کاهش ناراحتی های پس از جراحی و نیز فرایند بهبود سریع تر. با این حال باید بیمار در سراسر طول جراحی بسیار آرام باشد.

اگر بیمار کودک باشد استفاده از بیهوشی عمومی الزامی خواهد بود. در بیماران بزرگسال، استفاده از بی حسی موضعی کفایت می کند. این فرایند تنها حدود ۱۵ دقیقه طول خواهد کشید و اگر به صورت سنتی انجام شود بخیه نیاز خواهد بود، اما نسبت به دیگر جراحی های دندان هزینه کمتری خواهد داشت.

دستورالعمل های لازم پس از جراحی فرنکتومی

پس از جراحی باید منطقه اطراف آن تمیز نگه داشته شود و برای ریکاوری بهتر می توان از دهانشویه های حاوی آب و نمک ملایم استفاده کرد. برای از بین بردن پلاک دندان ها بیمار باید با یک مسواک نرم، تا حد امکان، با دقت مسواک بزند تا موجب تحریک لثه ها نشود. بخیه ها ممکن است از نوع جذب شونده باشند که به مرور زمان به صورت خود به خود حل می شوند، یا ممکن است نیاز باشد جراح آنها را بکشد. بهبودی کامل حدود یک تا سه هفته طول می کشد، بنابراین حین خوردن غذا باید بسیار مراقب باشید یا از خوردن غذاهای سفت اجتناب کنید. در صورت وجود درد می توان از مسکن هایی استفاده کرد که به نسخه پزشک نیاز ندارند، یا دیگر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID). این درد بیشتر از دو روز ادامه نخواهد داشت.

فرنوم و جراحی فرنکتومی

مشکلات پس از جراحی فرنکتومی

حین انجام جراحی معمولاً مقداری خونریزی وجود دارد، اما این جراحی بسیار جزئی است و هیچ خطری بیماران سالم را تهدید نخواهد کرد. در فرنکتومی زیر زبان بیشتر احتمال خونریزی وجود دارد زیرا در این منطقه عروق خونی بیشتری وجود دارد، اما این میزان خونریزی معمولاً مشکل آفرین نیست. استفاده از لیزر می تواند مقدار خونریزی را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. اما همیشه این گزینه ممکن نیست. اندکی خطر آسیب به اعصاب صورت وجود دارد که موجب حساسیت چانه، لب، و نیز بی حسی در آینده خواهد شد. با این حال، اگر هم اتفاق بیفتد، احساس این قسمت ها معمولاً پس از چند ماه باز خواهد گشت.

جراحی فرنکتومی در اکثر موارد در دستیابی به نتایج مطلوب موفقیت آمیز است، با این حال در برخی موارد نادر ممکن است نیاز باشد مجدداً انجام شود. راحتی در حرکت دادن زبانی که “گره” داشته یا بستن فاصله ناخوشایند بین دندان ها ارزش اندکی ناراحتی را دارد.