بسیاری از ما با سیستم براکت ارتودنسی آشنایی داریم و می‌دانیم عملکرد آن صاف و همراستا کردن دندان‌ها است. اما گاهی اوقات سیستم عجیب و پیچیده‌ تری در کودکان در درمان ارتودنسی مشاهده می‌کنیم که از دهان خارج شده و به سر کودک وصل می‌شود.

اهمیت هدگیر در ارتودنسی

اهمیت هدگیر در ارتودنسی

هدگیر چیست

هدگیر  یک وسیله ارتودنسی است که بخشی از آن به دهان متصل شده و از طرف دیگر به کمک سیم یا تسمه به پشت سر یا پیشانی متصل می‌شود. از این وسیله برای اهداف مختلفی در درمان ارتودنسی استفاده می‌شود. عملکرد اصلی هدگیر ایجاد نقطه ثابت یا لنگر برای اعمال بهتر نیرو در جهت مطلوب می‌باشد.

چرا هدگیر لازم است؟

مکانیسم حرکت دندان‌ها شامل واکنش استخوان‌ها به اعمال نیرو با بازجذب و یا بازتولید سلول‌های استخوانی می‌باشد. نیرویی که به دندان وارد می‌شود، از طریق رباط پریودنتال به استخوان منتقل می‌شود. در سیستم براکت با استفاده از سیم ارتودنسی به دندان‌ها نیرو اعمال می‌شود اما جهت این نیرو محدود بوده و تنها در راستای سیم است و از طرفی تمامی دندان‌ها به یک سمت حرکت داده می‌شوند. اما در بسیاری از موارد لازم است برخی از دندان‌ها در جهت متفاوتی حرکت کنند. یکی از روش‌های اعمال نیرو در جهت متفاوت استفاده از حلقه کشی یا الاستیک است که بین دو یا چند نگین براکت قرار می‌گیرد. اما در بسیاری از موارد برای دستیابی به نتیجه مطلوب باید از یک نقطه ثابت یا لنگر (انکوریج) استفاده شود. در حالت معمول از دندانهای عقبی به عنوان لنگر استفاده می‌شود چرا که ریشه ‌های دندانهای عقبی بزرگ و قدرتمند هستند و می‌توانند تا حدی در مقابل نیرو مقاومت کرده و در جای خود ثابت بمانند. برای مثال در مواردی که لازم است دندان‌های جلو به عقب دهان کشیده شوند (اما نباید دندانهای عقبی جلو کشیده شوند) می‌توان از این دندان‌ها به عنوان لنگر استفاده کرد. اما در شرایطی که نیروی زیادی اعمال شود، دندانهای عقبی به تنهایی نمی‌توانند در مقابل آن مقاومت کنند و خود ممکن است حرکت نمایند.  برای مثال هنگامی که می‌خواهید فاصله زیادی که بین دندان‌های جلو وجود دارد را ببندید، ممکن است در حین اعمال نیرو و بستن فاصله بین دندان‌های جلویی، دندانهای عقب نیز به جلو حرکت کنند. این وضعیت باعث ناهمراستایی دندان‌ها و مشکلات بایت می‌شود.  همچنین در بسیاری از موارد دندانهای عقبی گزینه مناسبی به عنوان تکیه ‌گاه نیستند. برای مثال گاهی اوقات می‌خواهیم دندان‌های جلو، جلوتر کشیده شوند نه عقب‌تر. مسلماً برای این امر نمی‌توان از دندانهای عقبی بهره گرفت. در چنین مواردی یکی از گزینه ها هدگیر است.

شاید این مطلب نیز برای شما مفید باشد:  زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی

انواع هدگیر

شکل- هدگیر

شکل- هدگیر

برخی انواع هدگیر حاوی یک تسمه هستند که پشت سر یا گردن قرار می‌گیرد و در واقع از سر به عنوان نقطه ثابت بهره می‌گیرد (شکل بالا). این انواع هدگیر برای عقب کشیدن دندان‌ها یا نگه داشتن آنها در موقعیت ثابت، استفاده می‌شوند.

شکل- هدگیر معکوس

شکل- هدگیر معکوس

انواع دیگر هدگیر که به‌ آنها هدگیر معکوس نیز گفته می‌شود (شکل بالا)، تسمه ای دارند که بر روی چانه یا پیشانی قرار می‌گیرد تا دندان‌ها را جلو بکشد. هدگیر می‌تواند رشد ساختارهای صورت را هدایت نماید به همین علت از آن در سن رشد استفاده میشود.

روش استفاده از هدگیر

هدگیر معمولاً ۱۲ ساعت در روز باید استفاده شود. طول مدت استفاده از آن به طور کلی محدود است. هدگیر قادر است در مدت زمان کوتاهی دندان‌ها را به موقعیت مطلوب برساند. ارتودنتیست دستورالعمل دقیق استفاده از آن و روش مراقبت و رسیدگی به آن را توضیح می‌دهد.

امروزه در بسیاری از موارد به جای هدگیر می‌توان از پیچ کوچکی به نام لنگر موقتی ارتودنسی ( تاد) استفاده نمود.